CD ve CD-ROM Sürücüsü Yapısı, Çalışması, Performansı

CD ve CD-ROM Sürücüsü Yapısı, Çalışması, Performansı, vs.

CD-ROM’lar disk ve disketler gibi veri depolamak için kullanilan birimlerdir. Veri kaydetme prensibi manyetik ortamlarda oldugu gibi miknatislanma esasina dayanmaz. Optik mantikla veriler kaydedilirler. CD-ROM’larin çalisma prensibi bir metal veya plastik disk üzerine LASER isini ile oyuklar açmaktir. Bilindigi üzere verilerimiz bilgisayarda 0 ve 1 seklinde islenir ve depolanir. Burada sifir ve biri temsil edenler ise oyuklar ve tümseklerdir. Bu sekilde oyuklar ve tümsekler olusturulduktan sira bunlarin okunmasina gelmistir. CD-ROM sürücüler bu okuma islemini gerçeklestirirler. CD-ROM sürücünün okuma/yazma kafasi yoktur. Bunun yerine laser ismini veri üzerine gönderen ve yansimalari siniflandirarak elektrik sinyallerine çeviren bir eleman vardir. CD-ROM’lar çok büyük veri saklama kapasitelerine sahiptirler. Bir CD-ROM yaklaşık 700MB’lik bilgi saklayabilir. Bunun yanında CD-ROM güvenilir veri saklama birimleridir. Bilgiler fiziksel oyuklar ile oluşturulduğu için CD-ROM üzerine herhangi bir çizik gibi fiziksel hasarlar yapilmadigi sürece bilgiler uzun süre saklanabilir. Bununla birlikte CD-ROM’a bilgiler yalnizca bir defa yazılabilir. Birden fazla kez yazılabilen CD-ROM’lar da vardir. Bunlara Rewritable CD-ROM denir. Bu ortamlar yaklasik 1000 kez kullanilabilirler. CDROM’larin okuma hizlari 8X, 10X, 36X, 48X gibi sayilarla ifade edilirler. Peki bunlar ne anlama gelirler. Bir CD-ROM sürücünün 8X hizinda olmasi demek saniyede 8*150KB’lik veri okuyabilmesi demektir. Bu da yaklasik sanide 1,2 MB’lik veri transferi saglar. CD Writer’lar kaydedilebilir CD-ROM’lar üzerine bilgi kaydetmek için kullanilirlar. Gene CD-ROM sürücülerde oldugu gibi bir lazer tabancasi vardir. CD Writer’lar CD-ROM’un üzerine oyuklari olusturmak için daha fazla bir enerji uygularlar. CD Writer’lar ayni zamanda CD-ROM’dan bilgi okumak için de kullanilir. Bu sefer de bilgiyi okurken daha az enerji uygularlar. CD-Writer’larin hizlarini temsil etmek için üç tane hiz göstergesi kullanilir. Örnegin 8X 4X 24X yazan bir CD Writer’in yazma hizi 8X (8*150KB) yeniden yazilabilir CD-ROM’lara yazma hizi 4X (4*150KB) okuma hizi ise 24X (24*150 KB)’dir. Cd writerlarin belirli bir yazma ömrü vardir. Yazmak için kullandigi yüksek laser isinindan dolayi CD writer zarar görür. Bu CD writer’in kalitesine göre 5000 CD-ROM’a kadar çikabilir.

CD-ROM NEDİR?

CD teknolojisi, plak ve kasetlerdeki "playing" olayı sırasında meydana gelen sürtünmeleri ve arka plan sesleri yok etmek için tasarlanmışlardır. Plak ve kaset gibi çift taraflı olarak kullanılmazlar. 12 inch'lik standart bir CD yaklaşık 78 dakikalık (650 MB) dijital bilgiyi barındırabilir. CD'de yer alan dijital bilgi, plaktaki gibi spiral olarak yazılmıştır. Bu şekilde yerden kazanılır. Fakat, bilgiler plaktaki gibi dıştan içe değil, içten dışa doğru yazılır ve okunur.
CD'ye kayıt ve seri kopyalama ancak dünyadaki birkaç yerde, "super clean room" denen tozsuz, özel ortamlarda yapılır ve kayıt esnasındaki olaya "burning" denir. Laserle yakma, yani kayıt işi sona erdikten sonra eldeki CD'ye "master" denir. Artık bu masterden binlerce kopya yapılarak evlerimizdeki gümüş yüzeyli CD'ler imal edilebilir. Yalnız bu mastering olayını evlerimizdeki CD-R kullanılarak yaptığımız CD-ROM kayıtları ile karıştırmamalısınız. Evde kayıt ettiğiniz CD bir master değildir. Kayıt yüzeyi sırsızdır ve kolayca çizilerek bozulabilir. Halbuki sırlı CD'lerin çizilerek bozulmaları daha zordur.
CD'deki kayıt sadece bir tek yüzündedir. Dijital bilgi, CD'nin üzerindeki yazıların bulunduğu yüzeyin hemen
altındadır. Alttaki şeffaf kısım sadece CD ROM’un incecik laser kaynağından çıkan ışını geçirmeye yarar. Işın şeffaf tabakadan geçer ve yukarıdaki tabakadan yansıtılır. Alttaki saydam kaplama verinin yazılı olduğu kısmın hemen altında bulunan dijital bilgiyi korumak amacıyla yapılmıştır. Alttaki bu saydam kaplamanın çizilmesi CD ROM’un okumasına engel olmaz.. Aşağıdaki resimde CD'lerin imalinde kullanılan hem ekonomik, hem de sıcağa karşı dayanıklı polikarbon maddesini görülüyor

CD-ROM KAFA:

CD-ROM sürücülerin çalışma esası da tıpkı sabit disk ve disket sürücü mantığına dayanır. Yani okuyucu-yazıcı bir kafa ve medya. Aralarındaki çalışma farkı, kullandıkları medyaların dışında bu bahsettiğimiz kafalardadır. CD-ROM sürücünün bu işlemi gerçekleştiren bir gözü (lens) bulunur. CD’nini üzerinde içeriden dışarıya doğru hareket ederken, CD’nin döndürülmesi işlemi sayesinde istediği bölgeye ulaşabilir. Kızıl ötesi lazer diyodu ışın parçasını üzerindeki bütünleşik bir ayna yardımıyla lense yollar. Işın buradan hareketli kafa vasıtasıyla hedeflenerek CD’nin belirlenmiş bir noktasına ulaşır. Bu aşamada CD’lerin üzerinde aslında gözle görülmeyen ufak çukurlar bulunduğunu ve bu çukurlar ile düz kesimlerin, verilerin kodlanmasını sağlayan 0 ve 1 rakamlarına karşılık geldiğini belirtelim. Işının bir kısmı CD üzerindeki bu çukur ve düzlüklerden geriye yansır. Bu yansıma yine toplayıcı ve ayna kombinasyonuyla photodetectöre yollanır. Burada da yansımanın çokluğu yada azlığı ile orantılı olarak sistemin anlayabileceği hale dönüştürülür

CD ROM’UN OKUNMASI:

CD ROM2 daki bilgilere bilgisayar üzerindeki CD ROM sürücüleri aracılığıyla erişilir.
CD ROM üzerinde veriler, yani 0 ve 1 dizileri bir grup girinti ve çıkıntıyla gösterilir. Bu girinti ve çıkıntılar çıplak gözle görülemeyecek kadar küçüktür. Sabit hızla dönen bir CD ROM üzerinde okuma işlemi şu şekilde gerçekleşir:
• Lazer okuyucu kafa bir ışın demeti yollar.
• Bu ışın, kafa üzerindeki bir dizi mercek yardımıyla CD üzerinde belli bir alana odaklanır.
• Lazer ışını, CD’nin plastik kaplamasından geçerek aliminyum tabak üzerindeki girinti ve çıkıntılardan yansıtılır. Işın, girintiler tarafından kötü, çıkıntılar tarafından iyi yansıtılır.
• Yansıyan ışın, elektriksel sinyallere çevrilir.
• Yorumlanan elektriksel sinyaller, verilere dönüştürülerek bilgisayara yollanır.

Motor, CLV, CAV:

CD’lerin aygıt içersinde döndürülmesini sağlayan motor iki farklı yöntemle çalışır. 16X’den düşük bir CD ROM sürücü muhtemelen CLV (Constant Linear Velocity) metodunu kullanır. Bu metod ile çalışan bir aygıtın motoru CD’yi medyanın okumak istediği yerine göre farklı hızlarda döndürür. Kafa CD’nin dış kenarlarına doğru olan kısımlarındaki veriyi okuyacaksa motor CD’yi yavaş döndürür, merkeze yakın yerlerdeki bilgiler için ise hızlı. Mikrocontroller adı verilen bir işlemci sayesinde yapılan bu işlem müzik setlerinde kullanılan sistemin aynen CD ROM sürücülere aktarılmasından kaynaklanır. Yeni çok hızlı CD ROM sürücüler ise bu değişkenlik yerine CD’nin sabit hızla döndürüldüğü CAV (Constant Angular Velocıty) sistemini kullanırlar. Bu da sabit disklerde kullanılan metodtur. Kafanın nerede olduğuna bakılmaksızın motor aynı hızda döner. Bilgiler CD üzerinde halkalar şeklinde (iz) yer aldığından ve hızda sabit olduğundan kafa daha büyük yörüngede daha çok bilgi okuyacaktır. Bu sebepten CAV teknolojisini kullanan CD ROM sürücüler dış izlerde daha fazla veri transferi yaparlar. Bu teknolojiye geçiş motorun daha fazla döndürebilme kapasitesine karşın CLV kullanılması halinde değişik devirlere inip çıkmanın zorluğundan doğmuştur. Örneğin tek hızlı CD ROM sürücülerde 210 ile 519 devir arasında geçiş yapılırken bugün 5040 ile 12936 geçiş yapması gerekecektir. Bunun yerine CAV’a geçilerek tüm devir hızı sabit tutulmuştur.

CD ROM SÜRÜCÜLERİN PERFORMANSI NELERE BAĞLIDIR?

Hız:
CD ROM sürücülerinin hızları X ile gösteriliyor. Temel olarak müzik setlerinde kullanılan ve CD’yi 210 ile 539 devir arası döndürebilen CD playerların hızı 1X olarak kabul edilir. 2X hızındaki bir CD sürücü ise 420 ile 1078 devir hizmet verebiliyor ve böylece X’ler arttıkça devirde artıyor. Devirin artması performansı da arttırıyormu? Bir çok kullanıcı için X’ler performans için kıyaslama göstergesidir. Örneğin 32X bir CD sürücüye, gerek veri aktarım kapasitesi gerekse veri erişim süresi bakımından 16X’in iki katı performanslı gözü ile bakılıyor. Yada 16X’in dört dakika da kopyaladığını 32X 2 dakikada kopyalıyor şeklinde düşünülüyor. Oysa teoride 1X’in saniyede 150 KB veriyi transfer edebildiği kriteri baz alınarak 32X bir CD sürücünün saniyede 4.8 MB veri transfer etmesi gerekir. Ancak bu performansı yakalamak sadece motorun CD’yi döndürebildiği devir sayısına değil daha bir çok faktöre bağlıdır.
Günümüzde kullanılan uygulamaların çoğu, CD’nin üzerindeki çeşitli yerlerde yer alan bilgileri kullanır. Yani CD ROM sürücünün sıralı okuma yapmasına gerek yoktur. Hal böyle olunca da erişim süresi ön plana çıkar. 32X bir CD sürücünün 1X’e göre 32 kat fazla –buna yakın- performans gösterebilmesi için sıralı okuma gerektiren uygulamalar ile çalışıyor olması gereklidir (Örneğin filmler). Öte yandan CAV teknolojisini kullanan yeni CD ROM sürücülerde X karşılaştırmasını ancak dış izler üzerinde çalışırken görebiliriz. Çünkü CD sabit hızla dönmekte, ancak dıştan içeriye doğru izlerdeki bilgiler azalmaktadır. Daha net anlatmak gerekirse CD ROM sürücünün performansı önemli ölçüde kullandığı medyaya bağlıdır ve CAV kullanan sürücüler gerçek X’lerini sadece en dış izde gösterebilir. CD’nin daha az bilgi içeren tam ortalarına gelindiğinde performans neredeyse %40 oranında düşer. İşin kötüsü CD’ler üzerine bilgiler içeriden dışa doğru yazılmaya başlanır. Doğal olarak yarısı boş bir CD’nin okunması sırasında, dış izler boş olduğundan CD ROM sürücünün üzerinde yazan X’e asla ulaşamaz. CAV kullanmak bir miktar yanıltıcı olmasına karşın motorun sabit devirde dönmesi ve CLV’de olduğu gibi ikide bir devir değiştirmesi gerekmediğinden zamandan büyük kazanç sağladığı da inkar edilemez. Demek ki bir CD sürücünün performansını etkileyen tek şey X değil, kontrol mekanizması, ön bellek miktarı, motorun devirden devire ne kadar hızla geçebildiği, kullanılan bilginin CD üzerindeki yeri gibi faktörlerde söz konusudur.

Erişim Süresi:
CD ROM sürücülerin önemli performans göstergelerinden biri de erişim süresidir. Aygıtın ana işlemciden ‘bilgiyi aktar’ emrini almasından ilk byte’ın transferine kadar geçen süreye erişim süresi denir. Aslında arama süresi, latency (CD’nin uygun yerinin tam kafaya hizalanması) ve CLV metodunu kullanan sürücüler için motor devrinin değişim süresinden oluşur, tüm bu süre milisaniye birimi ile gösterilir. En hızlı CD ROM sürücülerin bile halen orta kalitede sabit diskleri dahi yakalayamamış olmamasının sebebi de erişim süresinde yatar. Zira bu sürücüler, müzik CD’lerini okumak üzere tasarlanmış CD playerlardan bu yana fazla değişime uğramamıştır. Fiziksel yapıları sabit disk hızına ulaşmalarına imkan vermemektedir.
Veri Transferi:
Verinin okunması iki ana bölümden oluşur. İlk bölümde bilgi CD yüzeyinden alınır ve CD sürücüye ulaşır. Buradaki kontrol merkezinden de sisteme aktarılmasıyla ikinci adımda tamamlanır. İşte bir saniye içinde ne kadar KB aktarılabiliyorsa buna da veri transfer performansı adı verilir. Yeni tip CD ROM sürücülerde motor sabit hızla döndüğünden maksimum veri transferi CD’nin en dış izleri okunurken gerçekleşir. 32x CD ROM sürücülerin çıkabildiği maksimum transfer hızı 32x150Kb/sn=4800 Kb/sn’dir. CD’nin merkeze yakın izleri okunurken transfer miktarı düşer, örneğin 32X bir sürücü bahsettiğimiz konumda neredeyse 16X konumuna geri düşer.

İşlemci Kullanımı:
İşlemci kullanımı Pentium sınıfı işlemcilerin çok yaygın olduğu düşünüldüğünde önemli bir faktör olmaktan çıkıyor. Bunu yanısıra artık CD ROM sürücülerin DMA (doğrudan bellek erişim) kullanabilmeside işlemci gereksinimini iyice ikinci plana atıyor.

Ön Bellek:
CD ROM sürücünün üzerinde bulunan ön bellek, belirli bir bilgi stoğunun saklanmasını ve böylece CD yüzeyine daha az baş vurulmasını sağlar. Genelde CD ROM yazıcılarda çok işe yarayan bu özellik CD ROM sürücülerde çok büyük bir performans farkı sağlamıyor.
Sistem Belleğine Depolama:
CD ROM sürücünün tekrar tekrar aynı bilgiye ulaşması yerine sistem belleğinden ufak bir miktarın bilgi depolanmasına ayrılması sürücünün performansını arttıracaktır. Verilere çok daha ulaşmamızı sağlayan sistem belleğine ayrılacak miktarı belirlemek için denetim masası/ sistem/performans/dosya sistemi/CD ROM yolu izlenmelidir.

CD FORMATLARI:
CD-DA (Compact Disk Digital Audio):
Bildiğimiz müzik CD’si. Sony ve Phılıps firmaları tarafından müzik setlerinde kullandığımız CD playerlar için geliştirilmiştir.
CD-ROM Digital Data ( CD ROM, ISO 9660):
En basit anlamıyla veri CD’sidir. Örneğin bilgisayar dergileriyle verilen CD’ler bu tür CD’lerdir. Aynı şekilde oyun CD’leride.
CD ROM Extended Architecture (CD ROM XA):
Ses, veri, görüntü, grafik gibi pek çok türü barındıran CD’lerdir. Giderek yaygınlaşa ve içinde PC’lerinizde kullanabileceğiniz bilgilerinde bulunduğu müzik CD’leri bu türe güzel bir örnektir.
CD İnteractive (CD-I):
Genelde TV’den izlenebilmek üzere hazırlanmış özel donanımla çalışan bir tür multimedya CD’sidir. Sistem konfigürasyonlarının giderek güçlenmesi sebebiyle hiçbir zaman yaygınlaşamamıştır.
Video CD (VCD):
Sıkıştırılmış görüntü (MPEG) içeren CD’lere Video CD denir. CD-I’nın tersine sistemlerin daha güçlü olmasıyla birlikte daha da yaygınlaşmaktadır.
Digital Versatile/Video Disk (DVD):
650 MB alan CD ROM’ların aksine 17 GB’a kadar veri depolayabilen DVD’ler özellikle görüntü alanında devrim yaratmıştır.

CD ROM’LAR İLE SABİT DİSK VE DİSKET ARASINDAKİ FARKLAR:

• Veriler, disk ve disketlerde manyetik bir ortamda saklanır. CD ROM’lar ise üzerindeki girinti ve çıkıntılar yardımıyla saklanır.
• Sabit disk ve diskerledeki bilgiler okuma/yazma kafaları yardımıyla okunur. CD ROM’larda diskin yüzeyini tarayan bir lazer okuyucu vardır.
• Disk ve disketler manyetik ortamlardır. CD ROM’lar optik aygıtlardır.
• CD ROM’lar disket ve sabit disk gibi manyetik birimlerden daha güvenilir ortamlardır.

CD’DEN DVD’YE TEKNOLOJİNİN EVRİMİ:

1980:
CD-Audio:
Philips ve Sony tarafından dijital formatta ses içeren optik disk standartları oluşturuldu.
1983:
CD Çalar:
Sony ilk CD çalan cihazı üretti. Fiyatı 1000$’dan fazlaydı. Billy Joel’in 52nd street albümü hem müzik hem teknoloji tarihine geçti.
1985:
CD ROM’un doğuşu:
Yine philips ve sony bilgisayar verileri için compact disk-read-only memory (salt okunur bellek) standartlarını belirleyip duyurdular.
1987:
CD ROM sürücü:
CD ROM formatı artık PC’lerde kullanılmaya başlandı. İlk sürücüler de 1000$ civarında satıldı. Veri miktarı 650MB idi. Bilindiği gibi günümüzde üretilen CD ROM’lar 670MB DVD’ler ise 17GB veri depolayabiliyor.
1994:
4 hızlı CD ROM sürücü:
Veri akışı saniyede 600KB’a çıkarılarak küçük çaplı bir devrim yapıldı ve bunun fiyatı da 1000$ civarındaydı.
1995:
6 hızlı CD ROM sürücü:
Veri akışı saniyede 900KB’a çıkarken fiyat 600$ civarına indi.
1996:
8 hızlı CD ROM sürücü:
Bu kez veri akışı saniyede 1200KB’a çıkarken fiyatlar 400$ civarına indi.
10 ve 12 hızlı CD ROM sürücüler:
Aynı yıl fiyatlar 250$ civarına inmiş veri akışı ise saniyede 1800KB’a çıkmış sürücüler üretildi. CD kaydedici cihazların fiyatları ise 500$’ın altına indi. CD kaydedici cihazların bu ilk neslinde kullanıcı tek bir oturumda kaydı bitirmek zorundaydı.
1997:
CD RW adı verilen silinebilir ve yeniden yazılabilir sürücüler pazara çıktı. Artık CD’ler disket gibi kullanılabilmeye başlandı. Ayrıca bu sürücüler geriye dönük olarak bütün CD ROM standartlarını destekliyorlardı.
DVD ROM:
Başlangıçta 4.7 GB veri depolayabilen ilk DVD diskler üretildi ve büyük sükse yaptı.
1998:
DVD ROM kapasitesi 8.5 GB’a yükseltildi, hemen ardından çift tarafı kullanılabilen yeni bir tasarım sayesinde kapaste 17GB ‘a çıktı.ayrıca diske yazabilen DVD RAM cihazları pazara sunuldu. Kullanıcı bu cihazı kullanarak 4.5GB’a kadar hacme sahip kendi DVD’sini yapabiliyor.

CD-ROM Temel Yapisi:

CD-ROM sürücü toplam dört parçadan olusur. Kursun bir kutu üzerine yerlestirilmis bu dört parçadan üç tanesi motordur. Ilki CD yi döndüren motor. Lazer kafasini tasiyan motor, kapagin açilip kapanmasini saglayan ve CD yi tasiyan tepsiyi hareket ettiren motor da diger hareketkli parçalardandir. Son parça ise üzerinde tüm elektronik kismi barindiran anakarttir. Elektronik kisma dahil olanlarsa motor kontrolleri, hata düzeltme, baglanti noktasi ve diger olmasi gereken hassas kontrollerdir.
Mekanik kisimda bulunan baski mekanizmasi CD yi tasiyan tepsi ve CD yi sikistiran bir katmandan olusuyor. CD sikistiktan sonra döndürülüp iki çelik ray üzerinde hareket eden lazer kafasi CD üzerinde istenilen yere hareket eder.
Okuma prensibi de yansima üzerine de kurulmustur. Lazer kafasi CD ye çok yakin bir sekilde hareket eder ve lazer isin demetini dik bir açiyla veri spirali üzerine gönderir.
Iyi pozisyon için gerekli süre ERISIM SÜRESI diye adlandirilir. Güncel sürücülerin bir çogu 80 milisaniyeden daha düsük erisim süresine sahiptirler. Bu da lazer kafasini tasiyan mekanizmanin sadece hizli degil, ayni zamanda kesin çalistigini da gösterir. Bunu saglayan unsurlarin basinda da lazer kafasini tasiyan raylarin pürüzsüz yüzeylere sahip olmalari gelir.

Çalisma Mantigi

CD ROM üzerinde gözle görülemeyen oyuklar vardir. bu oyuklar 1 leri ve aradaki düzlüklerde 0 lari temsil eder,bu 1 ve 0 'larin verileri nasil olusturduguna deyinmeyecegim, cd rom sürücünün kizilötesi lazer diyotundan gönderilen isik isini, kafa üzerindeki bir aynaya, oradanda yine kafa üzerindeki, odaklama yapan bir lense gönderilir. Lens ise isini cd rom üzerine gönderir.bu isin oyuklarda ve düzlüklerde farkli yansima yapar. bu yansimalar ayna ve lens tarafindan toplanarak bir foto dedektöre gönderilir. foto dedektör isik enerjisini elektirik enerjisine dönüstürür. elektirik sinyalleri de pc nin devrelerinden 0 ve 1 ler halinde gezinen verileri olusturur.

Performans
Transfer hizi yüksek, erisim süresi düsük cd rom sürüceler genel olarak daha performanslidir.
cd sürücülerin tam performansinda kullanmak için dma modunu açik tutmayi unutmayin

NOT : Performans artisinda CD'yi döndüren motorun hizida artmaktadir böylece motorun daha çok oyun cd kullaniminin çoklugunda ve kasada elektirik kaçagi durumunda zarar görerek bu motor ilk turu atamamakla birlikte cd yi okuyamaz eger CD sürücünüzün garantisi dolmus ise acil çikis kapagindan CD takildiktan sonra ilk turu attirabilirsiniz böylece sorun buradan kaynaklaniyorsa çalisabilir garantili ise zaten garenti kapsamina girer.
CD-ROM genelde Anakart üzerinde bulunan ide2 kanalina baglanir. CD-Rom lar günümüzde en çok gelisen teknoloji arasindadir. Su anda piayasada max 72 x CD-ROM bulmak mümkün. CD-ROM lara takilan CD kapasitesi 650-700 mb olarak degisebilir. Neden CD kullanmali? Veri transferi bilgi saklamak,tasimak ve okuma açisindan disket sürücüsnden çok daha avantajli oldugu için.
CD-ROM ' un disinda CD kaydediciler vardir. Bunun CD lerine CD-R ve CD-RW adi verilmektedir.

CD-ROM' un Çalisma Prensibi

Kafadan çikan bir lazer isin demeti polikarbonattan yapilmis CD üzerindeki kaplama malzemesini asarak içteki alüminyum tabakaya çarpiyor. Bu tabaka üzerindeki spiral seklinde küçük girintiler (çukur) vardir.Eger lazer demeti pitlerin olmadigi bir alana isabet ederse (tepe) bir fototransistör yönünde geri yansir. Aslinda çukura denk gelen isin da yansiyor; ancak isiga duyarli olan transistör yönünde olmadigindan bu yansima ayitedilebiliyor.
Böyle basit bir sekilde kodlanmis olan veriler elektronik devre araciligiyla degerlendiriliyor ve en bastaki (CD ye yazilmadan önceki hal) elektriksel sinyallere çevriliyor.
CD üzerinde bir bit için yalnizca çukur ile tepe arasindaki degisme kullanilsaydi, çogu CD' nin okunma sansi kalmazdi. CD üzerindeki çok küçük bir çizik bile kaydedilen verilerin okunmasini engellerdi ve bu sayede CD kullanilamaz hale gelirdi.
Bu sebepten dolayi CD ' lerin çalisma prensipleri daha da gelistirilmistir. Çukur ve tepelerin düzenli birbirini takip etmesi "0" olarak, bu düzenin bozulmasi da "1" olarak ifade edilmektedir.
Çukur ve tepelerden olusmus spirali sürücü en içten baslayarak disari dogru okur. Verilerin okunmasi sirasinda bu durum hiz açisindan önemli bir sorun olusturmaktadir.
Çukur ve tepeler arasindaki mesafenin her yerde esit olmasi ve ayni sürede dis kenara yakin olan bir yerden içeridekilere oranla daha fazla bilgi okunabileceginden çesitli teknikler de gelistirilmistir.
CD-ROM 'un spiralleri üzerinde herbiri yaklasik 2 kilobytelik veri saklayan sektörler bulunuyor. Sektörler ayrica senkronzasyon ve hata düzeltme için gerekli bazi byte lara sahiptirler. CD_ROM sürücü CD üzerindekileri 4 kere üstüste okuyup daha sonra da verileri veri kanallarina yerlestirmektedir.

CD-ROM, Günümüzdeki bilgisayann vazgeçilmez bir parçasidir. Eskiden disket sürücüler bilgisayarlarin vazgeçilmez bir parçasiydi ve çok ise yariyordu. Günümüzde bunun yerini CD-ROM sürücüler aldi tabii doga l olarak da disketlerin yerini de CD'ler. CD-ROM, temelde disket sürücüsü gibi çalisir, yani üzerinde bilgi bulunan diskleri (CD'leri) okuyarak sabit diskimize aktarmamizi saglar ya da tam tersi.
Aralarindaki fark ise CD-ROM'lar disket sürücülere nazaran daha fazla bilgi içeren diskleri (CD'leri) okumasidir. CD'le rle disketler arasin da bilgi depolama açisindan daglar kadar fark vardir.

Örnegin; standart bir PC disketi (3,5") yaklasik 1.44 MB bilgi depolarken, siradan bir CD ise 600-650 MB'lik bir bilgiyi depolayabilmektedir. Dogal olarak CD'ler sayesinde daha gelismis multimedya programlarini, 3D boyutlu oyunlar, MP3 formatindaki müzik parçalarini ve yüksek düzey de yazilmis programlari kullanmamizi ve bunlan bir yerden baska bir yere kolaylikla aktarmamiza imkan saglarlar. Birkaç çesit CD-ROM türü vardir; CD üzerine bir kez bilgi yazabilen CD-Recoder, CD üzerinde b ilgi yazabilen, silebilen ve tekrar bilgi yazabilen CD-Rewriter'dir. Farkli hizlara sahip CD-ROM'lar vardir.
Örnek vermek gerekirse; CD-R'larin üzerinde 4x32X seklinde ibare vardir, bastaki rakam (4X) yazma hizini, sondaki rakam (32X) okuma hizini gösterir, CD- RW'larin üzerinde ise 6X4X32X sekilde ibareler vard ir. Burada bastaki rakam (6X) yazma hizini, ortadaki rakam (4X) tekrar yazma hizini ve sondaki rakami (32X) okuma hizini göstermektedir.
Buradaki (X) hizi temsil eder. Kisaca ve basitçe bir CD-ROM söyle çalisir: CD, CD-ROM'a koyulduktan sonra CD-ROM çalisir veya CD-ROM da bulunan CD'den verilerin transferi yapilmak istendiginde CD-ROM çalisir, CD'yi döndüren motor devreye girer ve CD'yi ortalama 6-8 bin devirle döndürür (devir sayisi CD-ROM'un hizina göre artar ya da azalir) ve CD üzerinde bilgiler okunmaya baslanir. Bu okuma islemi çok ince bir lazer isigi sayesinde olur, lazerin bagli oldugu bir kafa sayesinde lazer CD'nin iç bölgesine ya da disi bölgesine hareket ettirilirek lazer isiginin CD üzerindeki izleri yakmasi saglanir. Böylece izlerdeki veriler okunur ve verilerin sabit diske transferi gerçeklesir ya da tam tersi olur. Veri transferinin hizli olmasinda CD-ROM motorunun devir sayisi çok önemlidir, çünkü CD-ROM'un hizi ne kadar büyükse verilerin okunmasi, yazilmasi o kadar çabuk ve hizli olur.
CD-ROM türlerini ve çalisma seklini belirtikten sonra, CD-ROMlarda kullanilan baslica en önemli teknolojilere de bir deginelim.

CAV-CLV-TrueX Teknolojileri Nedir?

Günümüzdeki CD-ROM'lar, CD üzerinde veri okurken CAV-CLV-TrueX gibi teknolojileri kullaniyor. CAV (Constant Angular Velocity) günümüzdeki hemen hemen bütün nü CD-ROM'larin kullandigi bir teknolojidir. CAV {Constant Angular Velocity = Sabit Açisal Hiz): Motor hep ayni hizda döner; devir/dakika sabittir. Iç tarafta izler daha kisa daireler çizer. Bir tam devirde iç izlerde de dis izlerde de tam bir tur ati1ir. Bu durumda kisa olan iç izlerde daha az veri okunmus distaki izlerde daha fazla bilgi okunmus olur. Bundan dolayi transfer hizi iç izlerde düsük, dis izlerde fazladir. CLV (Constant Linear Velocity = Sabit Çizgisel Hiz): izlerin içte ve dista farkli uzunluklarda olmasi veri transfer hizini etkilemez. Motor dis izlerde yavaslar, iç izlerde hizlanir; böylece CD'nin her yerinde transfer hizi sabit kalir.

TrueX Teknolojisi

Günümüzdeki geleneksel CD-ROM'larin çalismasi; ince bir lazer isigini CD üzerinde bulunan bir iz'e düsürerek verinin okunmasi seklinde olur. Bu teknolojide, ayni anda birden fazla iz'in okunmasi saglanmistir. Bu teknolojiye göre ayni anda 7 iz birlikte okunabilir. Bu teknolojinin diger teknolojilerden üstün tarafi; günümüzde 48-50-52X CD- ROM'larin motor dönme hizi 8-10 bin devir/dakika iken, TrueX teknolojisi ile motor dönme hizi azaltilmis ve CD- ROM'larin çikarmis oldugu gürültü daha da aza indirilmistir. Bu örnek göstermek gerekirse; TrueX teknolojisini kullanan Kenwood 72X CD- ROM'u yaklasik olarak 5000 devir/dakika motor dönme hizina sahip. Bu teknoloji hem CAV hem de CLV teknolojileri üzerine kurulabilir bir sistemdir.

CD-ROM'UN BILGISAYARA BAGLANMASI

CD-ROM'un üzerinde veri, power (güç), jumper, digital ve analog çikislari vardir.
Ilk önce bilgisayarimizin IDE2 (Secondary) yuvasina CD-ROM'un veri çikisina, güç kaynagimiza bagli olan elektrik kablosunu da CD-ROM'un power (güç) çikisina baglariz, üzerindeki jumper ayarini slave'e getirdikten sonra, bilgisayarimizin bios'una girerek sabit diskle ilgili olan yerden Secondary Slave'i Auto yapariz. Bunun sebebi sistemin CD-ROM'u otomatik olarak tanimasi içindir. CD-ROM arkasinda bahsettigimiz gibi dijital ve analog çikislar vardir.

CD-ROM'lar bilgisayarimiza nasil takiliyor ve tanitiliyorsa ayni sekilde DVD-ROM'larda bilgisayarimiza takiliyor ve tanitiyoruz. CD-R,CD-RW bilgisayara tanitilmasi ayni CD-ROM'un tanitilmasina benzer, aradaki fark sadece CD-R ya da CD-RW'in bilgisayar tanitilmasi için bir karta ve bu kartin tanitim disketi ya da CD'sine ihtiyaç duyulmasidir. Bu kart genellikle SCIS arabirimini kullanir ve PCI slot'una takilir. CD-R ya da CD-RW sisteme tanitildiktan sonra bunlarin çalismasi için gerekli programlarinda bilgisayara yüklenmesi gerekir. Bu programlar genellikle satin aldigimiz CD-R ya da CD-RW'la beraber gelir ya da ekstradan satin alarak temin edebilirsiniz.

CD-ROM'DAKi ARABiRiMLER

Arabirimler bilgisayarimiz ile sürücümüz arasindaki baglanti seklidir. CD sürücümüz bu baglantiyi kullanarak veri alis verisini gerçeklestirir. Bu arabirimler bizim tercihimize göre degisebilir, yani kullanacagimiz CD sürücüsü dahili mi yoksa harici mi olacak? Dahili CD sürücüler SCSI veya EIDE arabirimi kullanirlar: SCSI (Small Computer System Interface) arabirirnleri EIDE'lere (eski arabirim) göre daha hizlidir , ayni zamanda da daha pahali ve kullanimi biraz karisiktir. SCSI arabirimini kullanmak için bilgisayarimizda bir SCSI arabirim karti bulunmasi gerekir.

EIDE (Enhanced Integrated Drive Electronics) :
Arabirim tak ve kullan özelligini sahiptir, bu Windows'umuzun sürücüyü otomatik olarak tanimasini saglar, dogal olarak tanitma islemi SCSI karta göre daha kolay ve daha zahmetsiz olur. Bu iki arabirimin disinda birde IDE arabirimi bulunmaktadir. Günümüzde genellikle bu arabirim bilgisayarlarla standart olarak gelir. Eger IDE arabirimini kullanmak istiyorsaniz, bilgisayariniza IDE arabirim karti yoksa eklemeniz yeterli olacaktir. Günümüzde kul1anilan bilgisayarda genellikle EIDE arabirimi kullanmaktadir. Harici sürücülerde paralel baglanti noktasi olan, PCMCIA ve USB arabirimlerini kullanirlar. Paralel nokta bagdastiricisi PC kartlarindan daha elverislidir fakat daha yavastir. PCMClA (Personal Computer Memory Card International Association) kartlari PC kart yuvasina takilabilen ufak, kredi karti boyutunda bir cihazlardir. USB (Universal Serial Bus) arabirimi yeni baglanti noktalarindan biridir ve paralel baglanti noktalarindan daha hizli fakat PCMCIA arabirimlerinden daha yavastir. Bilgisayariniz USB port'una takilmis olan bir cihazi aninda tanir . Yukarda anlattiklarimiza göre CD- ROM'lar nasil bilgisayara baglaniyorsa ayni yöntemler DVD'ler içinde geçerlidir, dolayisiyla tekrar etmemize gerek yok.